Ստամբուլի «Արաս» հրատարակչատան «Եսայան» սրահում գործում է պոլսահայ գրող Զավեն Պիպեռյանին նվիրված ցուցահանդես` «Գրելը սփոփանք է» խորագրով:
Հրատարակչությունն այս ցուցահանդեսով ամփոփում է գրողի 100-ամյակը, որ լրացավ անցյալ տարի եւ նշվեց բազմաթիվ ձեռնարկներով:
Գրականագետ Սեւան Դեյրմենջյանը, որ Զավեն Պիպեռյանի՝ վերջին տարիներին լույս տեսած գրքերի խմբագիրն է, «Ալիք Մեդիա»-ին ասում է, որ Պիպեռյանի գրականությունը մեծ հետաքրքրություն է վայելում ոչ միայն հայերի, այլեւ թուրքերի շրջանում: «Նրա գրականության թեման թեեւ առավելապես հայ հասարակությունն է, հատկապես գրել է ունեւորության տուրքի եւ 1955-ի սեպտեմբերի 6-ի եւ 7-ի դեպքերի, Պոլսո հայերի, Թուրքիայում հայ լինելու եւ թուրքական պետության ճնշման մթնոլորտի բերմամբ ձեւավորված հայկական ինքնության, պահվածքի եւ այլ թեմաների մասին, բայց Թուրքիայի այդ շրջանի պատմությունն ուսումնասիրող թուրք մտավորականները, պատմաբանները, գրականագետներն իրենց ուսումնասիրություններում անպայման անդրադառնում են Պիպեռյանին»:
Անցալ տարեվերջին թուրքական «Նոթոս» գրական հանդեսը հատուկ համար է նվիրել պոլսահայ գրողին, «Արաս» հրատարակչությունն է 2000-ականներից սկսած վերահրատարակել նրա երեք վեպերը, որոնք թարգմանվել եւ տպագրվել են նաեւ թուրքերեն: Դեյրմենջյանը տեղեկացրեց, որ այս տարի կթարգմանվի նաեւ գրողի «Ծովը» պատմվածքների ծողովածուն:
Գրականագետն ասում է, որ Պիպեռյանը սփյուռքահայ գրականության կարեւոր վիպագիրներից է. նրա երեք վեպերը՝ «Լկրտածը», «Անկուտի սիրահարներ» եւ «Մրջույններու վերջալույսը», ինչպես նաեւ պատմվածքների ժողովածուն թե՛ իրենց առաջին հրատարակությունների, թե՛ վերահրատարակությունների ժամանակ միշտ հետաքրքրությամբ են ընդունվել: Ասում է, որ նրա մասին նույնիսկ «Սովետական գրականություն» հանդեսն է գրել: Այսօր էլ սփյուռքում եւ Հայաստանում որոշ հետազոտողներ ուսումնասիրություններ են անում Պիպեռյանի գրականության շուրջ, բայց վերջին շրջանում հատկապես Սեւան Դեյրմենջյանն է ակտիվ զբաղվում իր հայրենակից գրողի գրականությամբ, հոդվածներ տպագրում, անտիպներն ուսումնասիրում: Նա Պիպեռյանի արխիվից հրատարակել է նաեւ բանաստեղծություններ, ինչը գրողի գրականությամբ հետաքրքրվողների համար նորություն էր. հայտնի չէր, որ անվանի վիպագիրը, հրապարակախոսը նաեւ բանաստեղծություններ է գրել:
100-ամյակի առթիվ լույս է տեսել նաեւ Պիպեռյանի՝ ֆրանսերենով գրած ինքնակենսագրությունը, ապա թարգմանվել թուրքերեն: 1921-1984 թվականներին ապրած գրողը ինքնակենսագրության մեջ 1940-ականների Թուրքիայի մասին կարեւոր իրադարձություններ է նկարագրում:
100-ամյակն ամփոփող ցուցահանդեսի առթիվ Սեւան Դեյրմենջյանը Պիպեռյանի մասին օրերս թուրք գրականագետ Սեւենգյուլ Սոնմեզի հետ առցանց դասախոսություն է ունեցել: Իսկ ցուցահանդեսը ներկայացնում է Պիպեռյանի գեղանկարները (իր մի քանի գրքեր ձեւավորել է հենց ինքը՝ գրողը), ձեռագրերը, անձնական իրեր, մամուլ: «Գրելը սփոփանք է» ցուցահանդեսը Ստամբուլում գործելու է մինչեւ մարտի 31-ը:
Երբ լրագրողական աշխատանքի բերումով սկսում ես որոնել՝ որտե՞ղ է թաղված շան գլուխը, եւ հընթացս պարզում՝ որտե՞ղ են ձմեռում խեցգետինները, ուրեմն ճիշտ ճանապարհին ես։