Օգոստոսի 22-ին Գյումրու «Գալերի 25» պատկերասրահում ներկայացվեց «Ամառային արձակուրդ. երկու կրակի արանքում» գիրքը, որը գրաֆիկական պատմություն է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Հարավային Ռուսաստանի եւ Ուկրաինայի բնակավայրերից տեղահանված հայ ընտանիքների անցած ճանապարհի մասին: Գրքում անդրադարձ կա նաեւ հայ ռազմագերիների ճակատագրին։
Գրաֆիկական պատմությունը ստեղծվել է նկարիչ, կոմիքս-արտիստ Լեւոն Գյուլխասյանի եւ գրող, հրապարակախոս Տիգրան Պասկեւիչյանի համագործակցությամբ՝ NED (National Endowment for Democracy) ամերիկյան կազմակերպության դրամաշնորհով: Հրատարակվել է Հայնրիխ Բյոլ հիմնադրամի Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի երեւանյան գրասենյակի աջակցությամբ։
Ինչո՞ւ ամառային արձակուրդ։
1941 թվականի հունիսին 11-ամյա Արեւիկին ծնողներն ուղարկում են Ռուսաստան՝ հարազատների մոտ ամառային արձակուրդն անցկացնելու։ Սկսվում է պատերազմը: Բռնի տեղահանված ընտանիքի հետ ֆաշիստներն աղջկան էլ են տանում Գերմանիա՝ հարկադիր աշխատանքի:
Թվում է՝ արձակուրդը պետք է ավարտվեր պատերազմի հետ, բայց 1945-ից հետո հայ ընտանիքները նոր, անորոշ հեռանկարով կյանք են սկսում Շտուտգարտի Ֆունկերկազերնե զորանոցում։
Հինգ տարի մնալով այդտեղ, ստեղծելով կյանքի համար անհրաժեշտ բոլոր պայմանները՝ արտադրություններ, դպրոց, մշակութային եւ մարզական խմբեր, սպասում են «վճռի»։ Լինելով խորհրդային երկրի քաղաքացիներ՝ այս ընտանիքները կա’մ պետք է վերադառնային բնակության նախկին վայրերը՝ հայտնվելով ստալինյան բռնաճնշումների մսաղացում, կա’մ պետք է մնային պատերազմի լարած ծուղակում։
Պատահաբար հայկական ճամբար է այցելում ԱՄՆ բանակի եվրոպական զորախմբում որպես սննդի խորհրդատու ծառայող, Սան Ֆրանցիսկոյի «Օմար Խայամ» ռեստորանի սեփականատեր Ջորջ Մարտիկյանն ու տարաբախտ հայ ընտանիքներին խոստանում է տեղափոխել Միացյալ Նահանգներ։
աջից երկրորդը՝ Ջորջ Մարդիկյան, չորրորդը՝ Հայկ Շեքերջյան
Այս նպատակով նա իր համախոհներ իրավաբան Սուրեն Սարոյանի եւ ԱՄՆ բանակի գեներալ Հայկ Շեքերջյանի հետ ստեղծում է ANCHA (American National Committee for Homeless Armenians) կազմակերպությունը, որն ամերիկյան կառավարությանը համոզում է ապաստան տալ տեղահանված հայ ընտանիքներին, իսկ հայ համայնքին հորդորում նյութապես ու բարոյապես աջակցել նրանց։
Այսպիսով՝ Արեւիկի արձակուրդն ավարտվում է Կալիֆոռնիայում, որտեղից նա շուրջ քսան տարի անց առաջին անգամ գալիս է Հայաստան՝ ծնողներին այցելելու։
«Փորձել ենք ներկայացնել պատմության ամբողջ դրամատիզմը։ Դա առաջին հերթին հաջողվել է Լեւոնի ստեղծած պատկերներով։ Դրանց շնորհիվ ոչ միայն դրամատիզմն ունեցանք, այլեւ պատմական դեպքերի եւ մարդկանց ճակատագրերի ներդաշնակությունը»,- գիրքը ներկայացնելիս ասաց Տիգրան Պասկեւիչյանը:
Կերպարները ե՛ւ իրական են, ե՛ւ հորինված։ Հորինվածքը, սակայն, հավաստի է, որովհետեւ ձեւավորվել է ԱՄՆ-ում, Գերմանիայում եւ Հայաստանում ապրող ավելի քան տասն ականատեսների՝ «Վերսուս» ստուդիայի «Աշխարհների սահմանագծին» վավերագրական ֆիլմի համար տեսագրված բանավոր պատմությունների համադրումով։ Բացի այդ՝ յուրաքանչյուր մանրամասն ճշտվել է հետազոտական բավական երկար աշխատանքով։
«Այս գիրքը այսբերգի գագաթն է: Երբ սկսում էինք աշխատանքները, 20-30 էջի մասին էր խոսքը: Ասելիքն այնքան շատ էր, որ աճեց ու դարձավ լիարժեք գիրք»,- ասաց Լեւոն Գյուլխասյանը:
Նկարիչը, որը վերջին տարիներին տեղափոխվել է ԱՄՆ, Հայաստանում վաղուց է հայտնի իր կոմիքսներով՝ գրքային, ամսագրային հրապարակումներ, կոմիքս ակցիաներ, աշխատանք երիտասարդների հետ։ «Ամառային արձակուրդ»-ը նրա առաջին ծավալուն գործն է։
Շնորհանդեսի ընթացքում Լեւոնը ներկայացրեց նաեւ իր ստեղծած նոր՝ «Զիբիլի ավտո 1970» երկլեզու գրաֆիկական պատմությունը, որը հրատարակվել է Միացյալ Նահանգներում։ Դա խորհրդային իրականության, պատմության եւ առօրյայի ծալքերը բացահայտող պատմություն է։
Առաջին մասնագիտությամբ բանասեր, երկրորդով՝ հոգեբան, լրագրությունը, սակայն, երրորդը չէ։ Լրագրությունը բոլոր մասնագիտություններից ամենասիրելին է։